Zespół tarcia pasma biodrowo - piszczelowego

Do zespołu pasma biodrowo – piszczelowego dochodzi na skutek tarcia pomiędzy pasmem biodrowo – piszczelowym a leżącym poniżej nadkłykciem kości udowej. Tarcie (lub uwięźnięcie) pojawia się podczas kontaktu stopy z podłożem, głównie w fazie podporu, w rejonie między brzegiem tylnym pasma biodrowo – piszczelowego a położonym niżej nadkłykciem kości udowej. Przeciętny kąt zgięcia stawu kolanowego przy fazie podporu (w momencie uderzenia piętą) u biegaczy wynosi 21 stopni. Do tarcia dochodzi przy stawie kolanowym zgiętym do lub poniżej kąta 30 stopni. Czynniki powodujące zespół tarcia pasma biodrowo – piszczelowego są bardzo różne, a predyspozycje do jego wystąpienia są zindywidualizowane. U biegaczy elementem mogącym powodować to schorzenie są zbiegi w dół, gdyż wówczas kąt zgięcia w stawie kolanowym w momencie kontaktu pięty z podłożem jest zmniejszony. Sprinterzy i biegacze krótko dystansowi są narażenia w mniejszym stopniu na to schorzenie, gdyż kąt w stawie kolanowym w momencie kontaktu pięty z podłożem jest większy od kąta, w którym najczęściej dochodzi do tarcia.
Sądzono, że przez zwiększone tarcie dochodzi do rozwoju przeciążenia pasma biodrowo – piszczelowego lub zapalenia kaletki położonej pomiędzy ścięgnem a nadkłykciem bocznym kości udowej. Badania oparte na wynikach rezonansu magnetycznego dowiodły, że główną nieprawidłowością jest obecność płynu w kaletce dodatkowej, zaś samo ścięgno pasma biodrowo – piszczelowego pozostaje nienaruszone. To wskazuje, że zaistniała patologia nie jest zmianą przeciążeniową.
U biegaczy z zespołem tarcia pasma biodrowo – piszczelowego występuję zmniejszenie zakresu zginania i prostowania stawu kolanowego z ograniczeniem sił hamujących. Badania wykazały, że biegaczy tych cechuje znaczne osłabienie mięśni odwodzących staw biodrowy w kończynie chorej, wraz z obniżoną zdolnością do ekscentrycznej kontroli ruchu odwodzenia.

Objawy kliniczne

Sportowcy z zespołem tarcia pasma biodrowo – piszczelowego skarżą się na ból odczuwany ponad brzegiem bocznym stawu kolanowego, który zwiększa się podczas biegu. Jeśli biegi mają za każdym razem taki sam przebieg, ból będzie pojawiać się zawsze po przebiegnięciu tego samego dystansu lub po upływie tego samego czasu. Dłuższe dystanse lub zbiegi będą nasilać dolegliwości.
Podczas badania ponad nadkłykciem bocznym kości udowej, 2 – 3 cm powyżej linii bocznej stawu występuję nadwrażliwość uciskowa. Powtarzane ruchy zgięcia i wyprostu mogą powodować ból. Test Obera może wykazać skrócenie pasma ITBS, co jest wynikiem skrócenia powięzi biodrowo – piszczelowej, naprężacza powięzi szerokiej, mięśnia pośladkowego wielkiego w części proksymalnej lub nadmiernego rozbudowania mięśnia obszernego bocznego wywołującego nadmierne napięcie na ITBS. Obecność punktów spustowych na wyżej wymienionych strukturach może również prowadzić do wystąpienia zespołu tarcia pasma biodrowo – piszczelowego. Należy również ocenić siłę mięśni odwodzicieli stawu biodrowego, gdyż przy tej dysfunkcji często dochodzi do ich osłabienia.
Czynnikami wpływającymi na rozwój zespołu tarcia pasma biodrowo – piszczelowego mogą być również błędy treningowe oraz nieprawidłowa biomechanika ruchu, która dodatkowo obciąża ITBS. Nadmierna pronacja prowadzi do powiększenia rotacji wewnętrznej kości piszczelowej. Szpotawe ustawienie stopy może również powodować szpotawienie stawów kolanowych. Nadmierne boczne pochylenie miednicy może zwiększać napięcie w bocznej części uda.

Rehabilitacja zespołu tarcia pasma biodrowo – piszczelowego

Rehabilitacja zespołu tarcia pasma biodrowo – piszczelowego zawiera następujące składowe:

• Modyfikację dotychczasowych aktywności i unikanie aktywności powodujących ból, np. biegi w dół,
• Terapię tkanek miękkich, która jest stosowana w przypadku nadmiernego skrócenia ITBS i innych struktur (np. naprężacz powięzi szerokiej, mięsień czworogłowy uda, mięśnie odwodziciele, mięśnie rotatory i prostowniki stawu biodrowego). Najefektywniejszą techniką terapii tkanek miękkich w przypadku zespołu tarcia pasma biodrowo – piszczelowego są techniki uwalniania mięśniowo – powięziowego, kompresja niedokrwienna pasma oraz techniki suchego igłowania punktów spustowych. Technikę suchego igłowania punktów spustowych i technikę kompresji ischemicznej należy zastosować również w obrębie mięśni pośladkowych,
• Częste rozciąganie pasma biodrowo – piszczelowego oraz innych przykurczonych mięśni, a także technika przedłużonego rozciągania pasma przez 3 minuty w celu utrzymania odpowiedniej długości powięzi. Rozluźnianie ITBS można wykonać za pomocą wałka piankowego (rollera),
• Wzmacnianie mięśni stabilizujących staw biodrowy od strony bocznej, odwodzicieli stawu biodrowego,
• Korekcja nieprawidłowych warunków biomechanicznych, takich jak nadmierna pronacja w stawie skokowo – piętowym lub zbyt duże boczne pochylenie miednicy,
• Redukcję bólu i uwolnienie zrostów tkankowych za pomocą terapii falą uderzeniową.